1- داروهاي موثر در درمان اختلالات فوقاني: اختلالات مري و درمان اولسر پتيك، شامل آنتي اسپاسموديكها و كاهش دهنده هاي ترشح اسيد معده و آنتي اسيدها
2- داروهاي موثر در درمان اختلالات تحتاني: مسهل ها، ضد اسهالها و آنتي اسپاسموديكها
داروهاي موثر در درمان اختلالات فوقاني دستگاه گوارش
درمان عمومي در اختلالات اين قسمت از دستگاه گوارش عبارتند از: داروهايي كه موجب مهار ترشح اسيد و پپسين مي شوند مانند H2 بلوكرها، امپرازول (مهار كننده پمپ پروتون) و آنتي كولينرژيكها، داروهايي كه موجب افزايش مقاومت مخاط معده در برابر زخم مي شوند مانند سوكرالفيت كه با تشكيل كمپلكس با پروتئينهاي موجود در سطح زخم عمل خود را انجام ميدهد.
داروهاي مهار كننده ترشح اسيد و پپسين
از عوامل مهم ايجاد كننده زخم معده مي توان از اسيد معده، پپسين و هليكوباكتر پيلوري نام برد. مهمترين داروهاي اين گروه آنتاگونيستهاي گيرنده هاي H2 هيستاميني هستند كه از پرمصرفترين داروها مي باشند. از داروهاي اين گروه مي توان از سايمتيدين، رانيتيدين، فاموتيدين و نيزاتيدين (و همچنين زولانتادين) نام برد كه حجم و اسيديته ترشحات معده را چه در حالت استراحت و چه در موقع تحريك معده توسط غذا يا هيستامين كاهش مي دهند. اين داروها اثر خود را با بلوك گيرنده هاي هيستاميني در سلولهاي پاريتال معده اعمال مي كنند. كاهش حجم ترشحات موجب كاهش ترشح پپسين مي شود. به طور كلي اين داروها را در درمان اولسر پپتيك و حالت برگشت محتويات معده به مري (reflux esophagitis) بكار مي برند. بطور كلي اين داروها از راه خوراكي مصرف شده و عارضه جانبي مهمي ندارند.
سايمتيدين كه علاوه بر مهار متابوليسم داروهاي همراه (مهار كننده آنزيم)، با اتصال به گیرنده های آندروژنی و ایجا اثرات آنتی آندروژنی موجب بروز ژينكوماستي (در دوزهاي بالا) و كاهش قواي جنسي در مردان و بروز گالاکتوره در خانمها مي شود. رانيتيدين و فاموتيدين هم در 34 درصد موارد موجب بروز سردرد مي شوند.
سايمتيدين به شكل قرص و آمپول 200 ميلي گرمي، بعد هرغذا يكي و دو عدد قبل از خواب. رانيتيدين به شكل قرص 150 ميلي گرمي، روزي 2 قرص، فاموتيدين به شكل قرصهاي 20 و 40 ميلي گرمي در نظام دارويي ايران موجود است.
آنتي كولينرژيكها
اين داروها با آنتاگونيزه كردن اثرات استيل كولين بر روي گيرنده هاي موسكاريني مخاط معده موجب كاهش حركات و ترشح معده مي شوند. گرچه اثرات ضد ترشحي آنها كمتر از H2 بلوكرها مي باشد ولي برخي از داروهاي اين گروه مانند آتروپين و پروپانتيلن قادرند ميزان ترشح اسيد معده در حالت استراحت و تحريك توسط غذا را تا مقدار 50-30 درصد كاهش دهند. مصرف اين داروها به دليل ايجاد خشكي دهان و كاهش حركات پريستالتيك روده ها محدود شده است. داروهاي اين گروه عبارتند از:
هيوسين ان-بوتيل برومايد: قرص 10 ميلي گرمي، آمپول 10 ميلي گرمي و شياف 10 و 5/7 ميلي گرمي
دي سيكلومين: قرص 10 ميلي گرمي، آمپول 20 ميلي گرمي و الگزير 10 ميلي گرم در 5 ميلي ليتر
پروپانتيلن: قرص 15 ميلي گرمي
كليدينيوم- C: 5/2 ميلي گرم كليدينيوم و 5 ميلي گرم كلرديازاپوكسايد
بلادونا پي-بي: حاوي آتروپين، هيوسين، هيوسيامين و فنوباربيتال
آنتي اسيدها
بازهاي ضعيف حاوي نمكهاي فلزي هستند كه با اسيد معده تركيب شده و توليد ملح و آب مي نمايند كه با اين عمل هيپر اسيديته را تخفيف داده و موجب تسريع در بهبود زخم مي شوند. اين داروها p Hمعده را به حدود 4-5/3 مي رسانند كه در اين حالت فعاليت پپسين متوقف مي شود. رايج ترين تركيبات آنتي اسيدي هيدروكسيد منيزيم، هيدروكسيد آلومينيوم، كربنات كلسيم و بيكربنات سديم هستند. اين داروها را بر اساس ميزان جذب سيستميك نيز به دو گروه تقسيم مي كنند، قابل جذب و غير قابل جذب، كه بيكربنات سديم بيشترين جذب و هيدروكسيد آلومينيوم كمترين جذب سيستميك را دارند. استفاده مداوم از آنتي اسيدها ممكن است كه موجب ايجاد عوارض سيستميك گردد. مثلاً بيماراني كه مدت زيادي كربنات كلسيم مصرف كنند موجب جذب مقدار قابل ملاحظه اي كلسيم مي شود كه باعث بروز اختلال در كار كليه شده و به نام سندرم شير-قليا معروف است. استفاده طولاني مدت از آنتي اسيدهاي حاوي آلومينيوم در بيماران با نارسايي كليه موجب تجمع اين يون فلزي شده و ايجاد عوارض سمي در CNS مي نمايد. همچنين آنتي اسيدها ممكن است باعث اختلال در تعادل الكتروليتها نيز شوند. شرايط يك آنتي اسيد خوب:
1- در سوسپانسيونهاي آبكي خنثي بوده ولي اثرات خنثي كنندگي اسيد داشته باشد
2- شروع اثر آن سريع بوده و دوام اثر آن چند ساعت طول بكشد
3- باعث تحريك معده و روده نگردد
4- موجب بروز اختلالات گوارشي مانند اسهال و يبوست نشود
5- باعث ترشح جبراني اسيد نگردد
6- موجب اختلال در تعادل اسيد و باز نگردد
سديم بيكربنات
آنتي اسيدي است كه بطور وسيعي استفاده مي شود. گرچه شروع اثر سريعي د ارد ولي بدليل جذب سيستميك و بروز آلكالوز متابوليك نبايستي بطور مداوم مصرف شود.
NaHCO3 + HCl → NaCl + H2O + CO2
نمكهاي آلومينيوم
مانند هيدروكسيد آلومينيوم كه در اكثر فراورده هاي آنتي اسيد يافت مي شوند. هيدروكسيد آلومينيوم با اسيد معده تركيب شده و ايجاد كلريد آلومينيوم مي نمايد كه اين محصول در محيط قليايي روده جذب مي گردد. pH معده را به حدود 4 مي رسانند. نمكهاي آلومينيوم نسبتاً نامحلولند لذا ممكن است ايجاد يبوست بنمايند. همچنين اين املاح موجب تخليه فسفات نيز مي گردند.
Al(OH)3 + 3HCl → AlCl3 + 3H2O
AlCl3اثر يبوست زايي دارد. به شكل قرص و سوسپانسيون Al.Mg.S وجود دارد كه بهترين موقع مصرف آن 1 و 3 ساعت بعد از غذا است. سايمتيكون اثر ضد نفخ دارد.
نمكهاي منيزيم
اين املاح بصورت هيدروكسيد منيزيم و تري سيليكات منيزيم وجود دارند كه مي توانند ايجاد اسهال نمايند. اين املاح باعث احتباس آب و بدنبال آن ايجاد يك فشار اسمزي د رمحيط روده مي شوند. اين داروها آنتي اسيدهاي موثري هستند كه در تركيب با املاح آلومينيوم، جهت جلوگيري از يبوست بكار مي روند. املاح منيزيم pH معده را به حدود 7 مي رسانند. اين املاح در موارد نارسايي كليه با تجمع يون منيزيم موجب ايجاد توكسيسيته نورولوژيك، قلبي-عروقي و نوروموسكولار مي گردند. MgCl2 اثر ملين دارد.
Mg(OH)2 + 2HCl → MgCl2 + 2H2O
داروهاي محافظت كننده مخاط معده
سوكرالفيت Sucralfate
كمپلكسي از سوكروز سولفاته و هيدروكسيد آلومينيوم است. اين دارو در تماس با محتويات معده هيدراته شده و با آلبومين، فيبرينوژن و گلوبولين موجود در سطح زخم جهت ايجاد يك سد محافظ نسبت به اسيد و پپسين تشكيل يك كمپلكس مي دهد. جذب سيستميك ندارد و عمل آن محدود به سطح زخم است. در صورت مصرف با آنتي اسيدها موجب تسريع در بهبودي زخم مي گردد. عوارض اين دارو كم بوده و فقط در استفاده طولاني مدت ممكن است موجب بروز يبوست گردد. به شكل قرص يك گرمي وجود داشته و مقدار مصرف آن 4 بار در روز است.
تركيبات بيسموت
شبيه سوكرالفيت اين تركيبات نيز با پروتئينهاي زخم پيوند شده و آنرا پوشش داده و از تماس با اسيد و پپسين محافظت مي نمايند. ساير مكانيسمهاي فرضي براي اين تركيبات عبارتند از مهار فعاليت پپسين، تحريك توليد موكوس و افزايش سنتز پروستاگلاندينها. اين تركيبات داراي اثرات ضد ميكربي بر عليه هليكوباكتر پيلوري نيز هستند كـه بصورت تواًم با آنتي بيوتيكها مانند مترونيدازول و تتراسيكلين تا 98درصد موارد موجب بهبودي زخم مي گردند. كه در اين مورد بيسموت ساب ساليسيلات بكار مي رود.
پروستاگلاندينها
از مشتقات اسيد آراشيدونيك هستند، دارويي بنام ميزوپروستول (misoprostol) كه يك آنالوگ متيله پروستاگلاندين E1 است در جلوگيري از بروز زخم معده ناشي از داروهاي NSAID كاربرد دارد. گرچه پروستاگلاندينها توسط مخاط معده توليد شده و اثر محافظتي براي آنها قائل شده اند ولي ظاهراً موجب مهار ترشحات معدي مي شوند. ميزوپروستول در تركيب با ديكلوفناك (arthreotecâ 75) جهت جلوگيري از عوارض گوارشي بكار رفته است.
داروهاي افزايش دهنده حركات معده
متوكلوپراميد
يك آنتاگونيست دوپامين است كه موجب افزايش حركات قسمت فوقاني دستگاه گوارش مي شود. اثر آن با آنتي كولينرژيكها آنتاگونيزه مي شود. در درمان ازوفاژيت رفلوكس، فلج معده ديابتيك و بعنوان ضد استفراغ مصرف مي شود كه بخصوص در بيماران كانسري موثر است. به صورت قرص و آمپول 10 ميلي گرمي و قطره خوراكي 4 ميلي گرم در ميلي ليتر وجود دارد. امكان بروز عوارض اكستراپيراميدال با آن نيز وجود دارد. متوكلوپراميد را بعنوان افزايش دهنده ترشح شير نيز بكار مي برند.
مهار كننده هاي پمپ پروتون
چهار نوع از داروهاي اين گروه وجود دارد omeprazole, lansoprazole, rabeprazole and pantoprazole كه موجب مهار فعاليت پمپ هيدروژن در سلولهاي پاريتال معده مي گردند. تمام آنها براي درمان كوتاه مدت 8-4 هفته اي زخم معده و دودنوم و رفلوكس ازوفاژيت موثرند. اين داروها جهت جلوگيري از زخم ناشي از داروهاي NSAID نسبت به H2-بلوكرها و ميزوپروستول ارجحيت دارند. اين داروها در درمان سندرم زولينگر- اليسون نيز موثر هستند. مهار كننده هاي پمپ پروتون همچنين جهت ريشه كن كردن عفونتهاي هليكوباكتر پيلوري بصورت تواًم با ساير داروها بكار مي روند. مصرف طولاني مدت اين داروها در رت موجب بروز كانسر معده شده است ولي تاكنون در مورد انسان گزارشي تاكنون نرسيده و ظاهراً در مصارف انساني safe هستند.
درمان هليكوباكتر پيلوري
در درمان اين عفونت ميكربي تركيبات چند دارويي مختلفي وجود دارد كه عبارتند از:
امپرازول + آموكسي سيلين + مترونيدازول، به مدت يك هفته كه رژيم موثر و ارزان قيمتي است
امپرازول + كلاريترومايسين + مترونيدازول، به مدت يك هفته
امپرازول + كلاريترومايسين + آموكسي سيلين، موثر ولي گران قيمت است
رانيتيدين + آموكسي سيلين + مترونيدازول، به مدت دو هفته كه ارزان قيمت است ولي مدتي طول مي كشد تا اثر نمايد. بعضي از پزشكان بيسموت ساب نيترات را نيز به اين رژيمهاي دارويي اضافه مي كنند
Prefered therapies for H.pylori infection
Triple theraoy
A PPI or 400mg ranitidine bismuth citrate (bid)
Plus 2 of: Amoxicillin, 1g; Calrithromycin, 500mg; or metronidazol, 500mg (each bid)
Quadruple therapy
A PPI, bid
Tetracycline HCl 500mg, qid
Bismuth susalycylate or subcitrate, qid
Metronidazole 5oomg, tid
Drug regimens for treatment of Gastroesophageal Reflox Disease (GERD)
H2- blockers:
Nonerosive // Erosive GERD
Cimetidine 400mg, bid // 400mg, qid
Ranitidine 150mg, bid // 150mg, qid
Often effective when doses are administered between breakfast and lunch, and between the evening meal and bedtime
Proton-Pump Inhibitors:
Nonerosive // Erosive GERD
Omeperazol 20mg, daily // 20mg, bid
Pantoprazol 40mg, daily // 40mg, bid
All administered daily before breakfast; second dose, if necessary, should be given before evening meal.
كربنوكسولون
مشتق صناعي گليسريزيك اسيد (از شيرين بيان) است كه موجب بهبود زخم معده و دودنوم مي شود.
مكانيسم اثر
افزايش توليد، ترشح و ويسكوزيته مخاط
اثرات شبه آلدوسترون
ايجاد فشار خون،احتباس مايعات و هيپوكالمي مصرف آنرا محدود کرده است.
كاربرد هم زمان با تيازيدها
كاهش احتباس سديم بدون اختلال در اثر بخشي دارو
داروهاي ضد استفراغ Antiemetic drugs
تهوع و استفراغ ممكن است در اثر عوامل متعددي ايجاد شوند كه از اين عوامل مي توان از حاملگي، بيماري مسافرت، اختلالات گوارشي، زخم معده، سميت داروها، انفاركتوس ميوكارد، نارسايي كليه، هپاتيت و شيمي درماني سرطان را نام برد. داروهاي اصلي ضد استفراغ عبارتند از آنتي هيستامينهاي معمولي، فنوتيازينها، متوكلوپراميد، اوندانسترون، ماري جوانا و كورتيكوستروئيدها.
از آنتي هيستامينهايي كه اثر ضد تهوع خوبي دارند مي توان از ديفن هيدرامين و هيدروكسي زين نام برد كه داراي اثرات آنتي موسكاريني و سداتيوي قوي نيز مي باشند. ظاهرا همين اثرات (آنتي هيستاميني، سداتيوي و آنتي موسكاريني) عامل اثر ضد تهوع اين دو دارو هستند. اين داروها بويژه در كنترل استفراغهاي بيماري حركت (motion sickness) موثر هستند.
فنوتيازينها بر روي گيرنده هاي دوپاميني در ناحيه كمورسپتور تريگر زون (CTZ) و ساير قسمتهاي مغز را بلوك مي كند. از داروهاي اين گروه كلرپرومازين و پرومتازين را نام برد كه در درمان تهوع و استفراغ بكار مي روند. گرچه تمامي فنوتيازينها داراي اثر ضد تهوع و استفراغ مي باشند ولي بدليل عوارض جانبي متعددي كه دارند و در بيماران بايستي با دوز بالا مصرف شوند لذا همه آنها كاربرد ندارند. متوكلوپراميد نيز بعنوان آنتاگونيست دوپامين عمل مي كند و در پيشگيري و درمان تهوع و استفراغ بكار مي رود.
سه داروي مهار كننده گيرنده هاي 5-HT3 به نام Ondansetron, Granisetron and Dolasetron وجود دارند كه در پيشگيري از تهوع و استفراغ ناشي از شيمي درماني سرطان بكار مي روند. اثر بخشي،عوارض جانبي، سهولت مصرف و قيمت اين سه دارو ظاهرا با يكديگر برابر مي باشد. اين داروها قادر به كنترل تهوع ناشي از فاز تاخيري داروهاي ضد سرطان نمي باشند. در رابطه با اين مشكل داروهاي جديدي در حال تحقيق هستند كه مهار كننده هاي نوروكينين مي باشند.
تتراهيدروكانابينول، ازمشتقات مار جوانا، داروي ضد استفراغ بسيار پرقدرتي است كه در موارد عدم تاثير داروهاي ديگر بكار مي رود. مكانيسم واقعي اين داروها هنوز بدرستي شناخته نشده است ولي ظاهرا ناشي از اثر بر گيرنده ها در ناحيه CTZ مي باشد.
در بين مشتقات كورتيكوستروئيدي، دگزامتازون داراي اثر ضد استفراغ مي باشد كه مكانيسم اثر آن بدرستي شناخته نشده است. بنزوديازپينها مانند لورازپام نيز، اثرات ضد استفراغي دارند.
داروهاي موثر بر قسمت تحتاني دستگاه گوارش
اختلالات قسمت تحتاني دستگاه گوارش شامل غير طبيعي بودن انتقال مايعات و الكتروليتها مي باشد. بعنوان مثال اسهال ممكن است نتيجه عفونت ميكربي يا انگلي، التهاب و يا اختلال در جذب مايعات باشد. يبوست گاهي اوقات توسط بيماريهاي ارگانيك مثل تومور شكم و يا داروهايي مانند هيروكسيد آلومينيوم، ضد دردهاي مخدر، ضد افسردگيهاي سه حلقه اي يا آنتي كولينرژيكها ايجاد شود. علاوه بر عوامل فوق يبوست ممكن است ناشي از عادت غذايي فرد و عدم مصرف غذاهاي حجيم نيز باشد.
داروهاي ضد اسهال
اسهال حاد موجب تخليه آب و الكتروليتها مي شود كه منجر به دهيدراسيون و عدم تعادل الكتروليتها مي گردد. مهمترين روش درمان اسهال ابتدا حذف عامل ايجاد كننده آن (در صورت امكان) سپس تاًمين آب و الكتروليتهاي از دست رفته بدن و همچنين تجويز داروست كه ممكن است موجب كاهش دفع آب و الكتروليتها گردند. از اين داروها مي توان از ضد دردهاي مخدر و آنتي كولينرژيكها نام برد كه با كاهش حركات پريستالتيك موجب درمان اسهال مي گردند.
مواد جاذب
اين مواد موجب جذب باكتريها و توكسينهاي توليد شده گرديده و آنها را دفع مي كنند. يكي از اين مواد بيسموت ساب ساليسيلات است كه توكسينهاي ناشي از ميكرب وبا و E-Coli را جذب نموده و التهاب و هيپرموبيليته دستگاه گوارش را نيز كاهش مي دهد. داروهاي ديگر مانند كائولين، پكتين و زغال فعال نيز به خاطر دارا بودن قدرت جذب كنندگي مورد استفاده قرار مي گيرند. از معايب اين داروها اين است كه با ساير داروها نيز باند شده و همچنين در استفاده دراز مدت ممكن است ايجاد يبوست نمايند.
كلستيرامين و كلستيپول
اين مواد تركيبات رزيني هستند كه با مواد اسيدي باند مي شوند. جهت اتصال با كلسترول در موارد هيپرليپبدمي بكار مي روند. از معايب آنها اين است كه موجب بروز يبوست نيز مي شوند. گرچه اين داروها باعث جذب توكسينهاي ميكربي نيز مي شوند ولي مهمترين مورد مصرف آنها در كنترل اسهال ناشي از سوء جذب اسيدهاي صفراوي (malabsorption) مي باشد.
اوپيوئيدها
موثرترين و سريع الاثر ترين داروها در كنترل اسهال مي باشند. با كاهش تونيسيته روده بزرگ و كوچك موجب ايجاد يك حالت مقاومت نسبت به عبور مواد مي شوند. همچنين باعث كاهش حركات پريستالتيك روده و افزايش جذب مايعات ميشوند. از داروهاي اين گروه مي توان از ديفنوكسيلات نام برد كــه به صورت تواًم با آتروپين بكار مي رود (اثر سينرژيستي و جلوگيري از سوء استفاده). قدرت اعتياد آوري آن كم است ولي ممكن اثر ساير داروهاي مضعف CNS را افزايش دهد. در موارد اسهالهاي عفوني نبايستي بكار رود. از ديگر داروهاي اين گروه لوپراميد (Imodium) است كه اثر آن شبيه به ديفنوكسيلات مي باشد و قادر است بر روي گيرنده هاي اوپياتها نيز اثر بگذارد. اين دارو نيز در موارد اسهالهاي عفوني نبايستي بكار رود. آتروپين در تركيب آن وجود ندارد.
ملين ها و مسهل ها
داروهايي هستند كه با ايجاد يك حالت نرم كنندگي در مدفوع موجب افزايش تجمع آب و الكتروليتها در لومن روده كوچك شده و خروج مدفوع را آسانتر مي كنند. يبوست ممكن است ناشي از دو علت اساسي باشد:
1- تاًخير در عبور مدفوع از طريق كولون بدليل؛
وجود زخم موضعي در روده، اختلالاتي مانند هيپركلسمي كه با فونكسيون عضلات روده تداخل دارند، حاملگي، افزايش سن، دپرسيون، ضعف عضلات شكمي، رژيم هاي فاقد يا ناكافي از فيبرهاي غذايي و داروها (مخدرها، ضدافسردگيها و وراپاميل)
2- كاهش احساس دفع مدفوع كه ممكن است بدليل مسائل اجتماعي و رواني و يا ناشي از بيماري، جراحي يا وجود فيسور دردناك مقعدي باشد.
انواع مسهل ها
1- مسهل هاي هيدروفيليك (Bulk-forming): در روده كوچك جذب نمي شوند. از اين گروه مي توان از فيبرهاي غذايي، كربوكسي متيل سلولوز و پسيليوم را نام برد كــــه باعث جذب آب و افزايش محتويات و حجم روده مي شوند. اين داروها در محيط آبكي روده متورم شده و يك توده ملايم و غير قابل تحريك ايجاد مي كنند.
2- مسهل هاي اسمتيك: مانند املاح منيزيم و لاكتولوز كه چون قابل جذب نيستند لذا از طريق اسمز مقداري آب به درون كولون كشيده و حجم مدفوع را افزايش داده و موجب زياد شدن حركات روده بزرگ مي شوند. لاكتولوز توسط باكتريها در محيط روده بزرگ شكسته شده و تبديل به اسيدهاي مختلف مي شود كه اين اسيدها موجب بروز حالت اسمز مي شوند.
3- مسهل هاي محرك (تماسي): مانند روغن كرچك (در بخش فوقاني روده كوچك به اسيد ريسين اولئيك تبديل شده و موجب افزايش حركات روده ميشود). سنا (كه موجب افزايش حركات دودي كولون مي شود، به صورت قرص و گرانول مصرف مي شود). بيزاكوديل (موجب كاهش جذب مايع و الكتروليتها در روده كوچك مي شود و به صورت قرص شياف بزرگسالان و اطفال وجود دارد)
4- نرم كننده هاي مدفوع: مانند پارافين و گليسرين كه با نرم كردن مدفوع موجب سهولت در عبور آن از ركتوم مي شوند. به صورت طولاني مدت نبايستي بكار روند.
جانشين شونده هاي آنزيم لوزالمعده
كه درموارد اختلال در ترشح آنزيمهاي لوز المعدي مانند ليپاز بكار مي روند. از اين داروها مي توان از پانكراتين نام برد كه حاوي آميلاز (25000 واحد)، ليپاز (36000 واحد) و پروتئاز (2000 واحد) مي باشد. كه مقدار مصرف آن بعد هر غذا يك قرص است. از ديگر داروها ديجستيو است كه علاوه بر تركيبات موجود در پانكراتين، آميلاز (6000 واحد)، ليپاز
(10500 واحد) و پروتئاز (600 واحد) حاوي عصاره صفراوي و سايمتيكون نيز مي باشد.
بادشكن ها Carminatives
موادي هستند كه پس از مصرف از راه خوراكي موجب احساس گرما در معده مي شوند. اين داروها موجب تسهيل در خروج گازهاي توليد شده در محيط روده مي شوند. از اين مواد مي توان از اسانس زنجبيل و نعناع نام برد.
:: موضوعات مرتبط:
مطالب دارویی ,
,
:: بازدید از این مطلب : 10507
|
امتیاز مطلب : 27
|
تعداد امتیازدهندگان : 7
|
مجموع امتیاز : 7
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
